آغاز نوسازی بافت‌های فرسوده شهری



 طرح بازآفرینی شهری «امید» از امروز با حضور رئیس جمهوری در وزارت راه و شهرسازی کلید خورد. این طرح برنامه نوسازی بافت‌های فرسوده است که بخش خصوصی با تسهیل گری دولت آن را اجرا می‌کند.
 در سی و نهمین نشست ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار که امروز در محل وزارت راه و شهرسازی و به ریاست حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود، برنامه ملی بازآفرینی شهری امید در تعدادی از استان‌ها آغاز می‌شود. رئیس جمهوری در این نشست ضمن صدور دستور آغاز اجرای طرح ملی بازآفرینی شهری امید در چند استان، گزارش عملکرد ستاد ملی بازآفرینی شهری وکارگروه‌های زیرمجموعه را نیز مورد بررسی قرار خواهد داد. این نشست بر اساس سند ملی راهبردی احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری پیرو مصوبه هیأت دولت در شهریور ماه ۹۳ تشکیل می‌شود. دولت از ابتدای سال ۱۳۹۲ تصمیم بر نوسازی بافت‌های ناکارآمد گرفته، اما مشکلاتی نظیر نبود منابع کافی، تمایل نداشتن بخش خصوصی به‌دلیل عدم توجیه سرمایه‌گذاری و همکاری نکردن بانک‌ها اجرای برنامه دولت را به‌تعویق انداخت. اما دولت در قالب برنامه ملی بازآفرینی شهری امید قصد دارد برنامه‌های خود را برای نوسازی بافت فرسوده اجرا کند بر اساس مدلی که دولت در نظر گرفته اجرای طرح بر عهده بخش خصوصی است و دولت در صورت نیاز به تأمین زمین از محل واگذاری زمین‌های دولتی آن را تأمین می‌کند.


 در جلسات ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار تاکنون وضعیت بافت‌های ناکارآمد شهری در استان‌های خراسان شمالی، یزد، گلستان، کهگیلویه و بویراحمد، مازندران، ایلام، کرمان، کرمانشاه، اردبیل، البرز، قزوین، کردستان، خراسان رضوی، فارس، آذربایجان شرقی، اصفهان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، قم، همدان، هرمزگان، گیلان، لرستان و بوشهر بررسی و بر اساس سیاست‌های ملی و استانی مصوب و ابلاغ شده است.
نوسازی بافت فرسوده
 برای تأمین مسکن
حامد مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی در گفت‌و‌گو با «ایران» افزود: در طرح جامع مسکن محور دوم در ارائه برنامه‌های اجرایی به سکونتگاه‌های نابسامان شهری اشاره داریم و بر اساس آمار 130 هزار هکتار بافت نابسامان شهری داریم که 30 درصد جمعیت دراین بافت‌ها ساکن هستند. از این عدد 55 هزار هکتار بافت فرسوده در درون شهرها قرار دارد، 25 هزار هکتار بافت تاریخی  و  61هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی در اطراف شهرها داریم.
مظاهریان گفت:طرح بازآفرینی شهری امید بر نوسازی بافت‌های فرسوده میانی یا درون شهرها متمرکز است. 465 شهر که شامل حدود هزار محله می‌شود در قالب این طرح قرار است نوسازی شود، پیشنهادی که برای بازسازی و تأمین مسکن وجود دارد این است که در دهه آینده سرمایه‌گذاری در این بافت‌ها باشد. اگر نوسازی در بافت‌های فرسوده انجام شود علاوه بر اینکه مشکلات فرسودگی بخش‌های بزرگی از مسکن در کشور حل می‌شود بلکه تأمین مسکن را نیز همزمان با آن خواهیم داشت و چون این بافت امکانات زیربنایی و شهری را دارد هزینه ساخت در آنها کمتر می‌شود.
به گفته مظاهریان فرآیند اجرا در نوسازی بافت‌های فرسوده به‌صورت محله محور است یعنی همزمان با نوسازی مسکن امکانات محله و امکانات شهری متناسب با آن بازسازی می‌شود و توسعه می‌یابد. بر اساس برنامه توسعه ششم سالی 270محله در قالب بازآفرینی باید نوسازی شوند که این امر توسط بخش خصوصی و توسعه‌گران انجام می‌شود و زمین را یا خود مردم می‌دهند یا دولت از زمین‌های دولتی واگذار می‌کند و بانک‌ها هم متناسب با پروژه تأمین مالی را با پرداخت تسهیلات برعهده می‌گیرند.
مظاهریان افزود: با توجه به لرزه خیز بودن کشور، دولت‌های یازدهم و دوازدهم مدل‌هایی را برای تحقق نوسازی بافت‌های فرسوده  در قالب طرح «پیشگام» ارائه کردند که با تصویب آن در لایحه بودجه پیشنهادی سال ۱۳۹۷ احتمالاً از شهریورماه شاهد آغاز آن خواهیم بود. از اواخر سال ۱۳۹۴ در راستای مصوبه دولت مبنی بر نوسازی بافت‌های فرسوده از ۸ مدل برای اجرای سیاست‌های نوسازی و مقاوم‌سازی مناطق ناکارآمد استفاده می‌شود که تفاهمنامه با سازمان ملی زمین و مسکن، توافق با بنیاد مسکن برای نوسازی شهر‌های زیر ۱۰۰ هزار نفر، توافق‌های ضمنی با انبوه سازان (که البته هنوز به شکل جدی اجرایی نشده است)، مشارکت با خیرین مسکن ساز، مشارکت با شهرداری برای دریافت بسته‌های تشویقی و حمایتی، صندوق خیرین بازآفرینی شهری، اولویت ساکنان مناطق پرخطر و تعاونی‌های خودیار محلی، رئوس اصلی آن را تشکیل می‌دهد.
بر اساس آمار، تا سال ۱۴۰۵ حدود ۵.۳ میلیون خانه برای زوج‌های جوان نیاز داریم. از سوی دیگر نیاز به بازسازی ۳.۸ میلیون مسکن داریم. هدفی که مجلس برای ما تعیین کرده این است که تا پایان برنامه ششم حدود نیمی از بافت‌های ناکارآمد، نوسازی شود که ۱۲۳ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد و از این طریق بخشی از نیاز به مسکن تأمین می‌شود.
هوشنگ عشایری، سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری نیز در این باره به ایسنا گفت: از الان تا شهریورماه ۱۳۹۷ که پیش‌بینی می‌کنیم طرح پیشگام آغاز شود مدلی در نظر گرفته‌ایم که به‌عنوان پشتوانه این طرح است. بدین صورت که اراضی دولتی در اختیار خود را که از قبل خریداری کرده‌ایم در اختیار توسعه گران قرار دهیم و آنها شروع به ساخت و ساز می‌کنند. مدل اقتصادی این است که برای زمین هیچ گونه ارزش‌گذاری اولیه تعیین نمی‌کنیم. زمین را در یک فضای رقابتی در اختیار توسعه گران قرار می‌دهیم. آنها در این فضا قیمت پیشنهادی ساخت را به ما می‌دهند. کسی که کمترین قیمت پیشنهادی را بدهد برنده فعالیت در آن محله خواهد شد.پس از اینکه پروژه به اتمام رسید مطالبه توسعه گر از ما، میزان هزینه‌ای بر اساس قیمت‌ها داده به اضافه ۱۸ درصد سود خواهد بود. قیمت کارشناسی خانه‌ای که ساخته شده را تعیین می‌کنیم و بر اساس هزینه‌ای که کرده به اضافه ۱۸ درصد به او پرداخت می‌کنیم، مابقی اگر چیزی باقی ماند برای دولت است اگر هم چیزی نماند ما به هدف خود که ارتقای کیفیت محله است رسیده‌ایم. به‌گفته عشایری، با این روش، ما عملاً به توسعه گران تضمین سود می‌دهیم. یعنی بجز سود پیمانکاری اش، ۱۸ درصد را تضمین می‌کنیم. هیچگونه ریسک سرمایه‌گذاری به آنها تحمیل نمی‌شود و فقط ریسک فروش باقی می‌ماند. خوشبختانه با تسهیلات ۸ درصدی که برای مدل تقاضا پیش‌بینی کرده‌ایم و حدود ۳۰۰ هزار نفر که در صندوق پس‌انداز مسکن یکم ثبت‌نام کرده‌اند نشان می‌دهد تقاضا وجود دارد و این ریسک هم به نوعی از بین رفته است.
همچنین در راستای اجرای برنامه‌های دولت در بافت فرسوده بانک مسکن کاهش نرخ سود ۱.۵ درصدی اوراق مسکن در بافت فرسوده را تعیین کرد و این نرخ از ۱۷.۵ درصد به ۱۶ درصد رسید. مدت بازپرداخت آن هم از ۱۲ به ۱۵ سال افزایش پیدا کرد.

نیم نگاه
بر اساس مدلی که دولت در نظر گرفته اجرای طرح بر عهده بخش خصوصی است و دولت در صورت نیاز به تأمین زمین از محل واگذاری زمین‌های دولتی آن را تأمین می‌کند
طرح بازآفرینی شهری امید بر نوسازی بافت‌های فرسوده میانی یا درون شهرها متمرکز است. 465 شهر که شامل حدود هزار محله می‌شود در قالب این طرح قرار است نوسازی شود
با توجه به لرزه خیز بودن کشور، دولت‌های یازدهم و دوازدهم مدل‌هایی را برای تحقق نوسازی بافت‌های فرسوده  در قالب طرح «پیشگام» ارائه کردند که با تصویب آن در لایحه بودجه پیشنهادی سال ۱۳۹۷ احتمالاً از شهریورماه شاهد آغاز آن خواهیم بود